www.chataczarownic.fora.pl

Grey Owl

Gwiazdka nazwal ja Linneusz - ojciec systematyki roslin.
Czyli Stellaria, a to z powodu jej pieknych bialych gwiazdzistych kwiatkow.

Ma ona tez swoje nazwy ludowe, ktore kryja w sobie pamiec zastosowania leczniczego, czy magicznego : mokrzyca, kurzyslad...

Natomiast amerykanski ekspert od chwastow Edwin Rollin Spencer (zm.1964) zwal gwiazdnice "zaraza", ktora kradnie roslinom uzytkowym cenne substancje odzywcze i miejsce, jak i inne chwasty "charakteryzujace sie zaborczoscia nie ustepujaca zaborczosci Bonapartego czy Hitlera".
Nie mogl Linneuszowi wybaczyc tej pieknej niewinnej nazwy.

Lecz gwiazdnica wcale nie jest szelma jak uwazal.
Jest prawdziwa roslina pionierska, ktora jak ochronny plaster przykrywa przepracowana, wyjalowiona glebe i pomaga jej wrocic do rownowagi.
Widze ja chetnie w moim ogrodzie na wlasnie odlogiem lezacych grzadkach. Zabezpiecza je przed rozmywajacym deszczem i chroni przed wysuszeniem sloncem, co wychodzi tez na dobre drobnym zyjatkom, ktore przyczyniaja sie do powstawania humusu.
Jej niezliczone nasiona sa zrodlem pokarmu dla malych ptakow.
Takim zrodlem jest tez - dla wiele znaczacych dla ogrodowego biotopu owadow z krotka ssawka - jej latwo dostepny nektar stale kwitnacych kwiatow.

A tam gdzie jest niepozadana, latwo daje sie wyplewic, gdyz ma krotkie korzenie, poniewaz stale pobiera rose (wchlaniajac) rowniez wloskami, ktore ma wzdluz lodygi.
Wyplewionej nie trzeba wyrzucac, lez zuzyc ja do najblizszej salatki lub w ostatecznosci (bo szkoda witamin) do zupy...

...gdyz zawiera duzo wit. C i karoten. Takze rzadkie mineraly jak fosfor, magnez, miedz, potas, oraz sole mineralne i kwas krzemowy.
Szczegolnie wiosna i pozna jesienia, gdy inne rosliny sa jeszcze, lub juz nieobecne.
A wyglada i smakuje gwiazdnica odswiezajaco, zas tak pisze o jej smaku zielarka Ursel Bührling (1992 str.34) : "nas jednak zaskakuje to wiecznie zielone ziele ogrodowe swoim wytwornym smakiem, ktory przypomina smak swiezych kolb kukurydzy".

Gwiazdnice sprzedawano kiedys w peczkach jako wloszczyzne na europejskich bazarach.
W Polnocnych Indiach nadal sprzedawana jest na targach jako warzywo, a przyrzadzana jest podobnie jak szpinak.

Wprawdzie gwiazdnica wyglada na krucha rosline, lecz posiada niemal niezniszczalna energie zyciowa. Jest eterycznym olbrzymem.
Rosnie i kwitnie oraz owocuje ustawicznie, a gdzie jej lodygowe wezly dotkna ziemi, tworzy nowe korzonki.
Jej kwiaty tez odznaczaja sie ruchliwoscia : otwieraja sie kolo dziewiatej i przy czystym niebie pozostaja takie przez 12 godzin. A zwracaja sie bezposrednio ku sloncu.
Zapylane sa przez owady, ale nie musza, bo kiedy ich brak - zapylaja sie same w taki oto sposob : wykrzywiaja slupki do tego stopnia, az te dotkna przewodow pylkowych.
Gwiazdnica jest zimoodporna - rosnie, kwitnie i kielkuje nawet pod sniegiem przy temperaturze paru stopni powyzej zera.
Tylko trzaskajacy mroz bez pokrywy snieznej potrafi zaszkodzic gwiazdnicy.
Lecz i na takie przeszkody ruchliwa gwiazdnica znajduje sposoby : noca, gdy pada zimny deszcze czy snieg - to zwija swe liscie wokol najwrazliwszych, szybko rosnacych mlodych pedow.
Angielskim mieszkancom wsi wystarcza rano rzucic tylko okiem na gwiazdnice zeby wiedziec, czy maja nalozyc plaszcz przeciwdeszczowy...

Zwierzeta tez lubia smak gwiazdnicy.
Szczegolnie chetnie jedza ja zajace, kroliki i prosieta. Owce i kozy tez nie pogardza.
Przede wszystkim jednak gwiazdnica sluzy ptakom (jej polska ludowa nazwa kurzyslad ; niemiecka : gwiazdnica ptasia, kurzy ogryzek, gesie ziele, ziele kanarka ; dunska : trawa kanarka ; wloska rowniez : ziele kanarka ; francuska podobnie : ptasie ziele).
Anglik John Gerard, ktory w 1597 roku wydal ksiazke o ziolach, w duzej czesci odpisana od flamandzkiego zielarza Dodoneusza, pisze, ze wowczas na ulicach Londynu sprzedawano powiazane w peczki gwiazdnice, dla karmienia nimi trzymanych w klatkach ptakow spiewajacych.

Stary aptekarz Schroeder (1639) pisze o gwiazdnicy tak : "...jest przyjemnym i bardzo przydatnym pokarmem dla kur i ptakow, kiedy sa chore i nie chca jesc" (cytowane w : Marzell 1979, str.501).
Niektore zas gospodynie wiejskie uwazaja, ze kiedy kury i gesi jedza duze ilosci gwiazdnicy, to niosa wiecej jajek.

Gwiazdnica jak wiele gozdzikowatych, obok rzadkich mineralow zawiera tez saponiny, czyli substancje pieniace, ktore zmniejszaja napiecie powierzchniowe wody.
Dzialaja one przede wszystkim na blony sluzowe i skore, czyli : wyksztusnie, wspomagajaco na trawienie, chlodzaco, oczyszczajaco, moczopednie oraz podwyzszaja absorbcje innych substancji czynnych (to ostatnie podobnie jak zen-szen).

W sredniowieczu robiono z niej kataplazmy, wodne ekstrakty i masc na choroby skory (w tym celu gotowno ziele w tluszczu gesi albo... jeza (!).
Lekarz Gerard (XVI w.) zalecal ziolo gotowane w occie i soli na swierzb, jako herbate na zaparcia i kaszel, zas w postaci kropli - do oczu.
Culperer uzywa gwiazdnicy rowniez na wysypki i inne choroby skory.
Indianie stosowali kompresy z rozgniecionych swiezych lisci na zapalenia skory, obrzeki i dolegliwosci watroby, zas herbate do leczenia jeczmienia i zapalenia spojowek.
Gdyz gwiazdnica jak wiele innych roslin, przywedrowala do Ameryki wraz z osadnikami, zas popularny zielnik Culpepers Herbal nalezal do ich wyposazenia tak samo jak siekiera, strzelba i Biblia.

Z nadejsciem "oswieconej" medycyny naukowej, sztuka leczenia ziolami znalazla sie w opresji. Za postepowe uwazano leczenie silnymi truciznami (opium, ciemiernik, ipekakuana, czyli wymiotnica lekarska...), puszczanie krwi, a przede wszystkim chemikaliami : rtecia, arsenem, antymonem.
Gwiazdnica popadla w zapomnienie...
Odkryl ja na nowo ksiadz, zielarz i doktor leczacy woda - Sebastian Kneipp.
Zalecal gwiazdnice jako srodek wykrztusny na zapalenie drog oddechowych ; jako srodek na pluca radzil gotowac w rosole miesnym ; do wewnetrznego stosowania przepisywal na hemoroidy ; a do zewnetrznego na : stluczenia, wrzody i luszczyce.
Jako plukanke stosowal jej napar na podraznione i przemeczone oczy.
Takze ogolnie, przy roznych chorobach skory stosowal ja jako dodatek do kapieli.

Ostatnio, zaczeto gwiazdnice (apteczna nazwa Herba Alsines) stosowac z powodzeniem przy sloniowaciznie i gruzlicy.
Kompresy ze swiezego ziela dzialaja hamujaco na nadmierne wydzielanie mleka.

Mozna jej uzywac swiezej albo suszonej. Jakosc ziela jest lepsza, jesli zbiera sie je w miesiacach letnich przed poludniem.

Najszybsze do przyrzadzenia i zastosowania leczniczego :

1. Swiezy sok - do kuracji egzemy i luszczycy,
2. Zgniecione swieze ziele - polozone na watrobie dziala ochladzajaco,
3. Swieze ziele gotowane w smalcu - masc na hemoroidy i choroby skory.

I jeszcze ciekawostki o magicznym niegdys zastosowaniu gwiazdnicy:

W Bawarii kladziono do kolyski chlopcom "czerwone kurze jelito", czyli gwiazdnice kwitnaca na czerwono, a dziewczynkom "biale kurze jelito" - zeby niemowleta uchronic przed rzucawka porodowa lub skurczami jelit.
Wytwarzano tez kiedys masc, ktora nie tylko pomagala na podrazniona skore, lecz ponoc miala tez wyganiac diabla z opetanych.
Kurze jelito, czyli gwiazdnice rozmiekczano wraz z korzeniem zywokostu i kwiatami nagietka, a nastepnie z woskiem pszczelim ucierano na masc (Bühring 1992, str.35).

Zastosowanie w kuchni

Zamiast ziele wyrywac (chyba, ze sie wlasnie plewi), najlepiej obcinac ja nozyczkami, poniewaz trzyma bardzo duzo ziemi na korzonkach.

Zupa :

1,5 l rosolu z kury, 6 cebul wiosennych, 1 duzy ziemniak, 2 peczki gwiazdnicy, sol, pieprz, troche smietany.
Do ugotowanego rosolu dodac drobno pokrojona gwiazdnice, ziemniak i cebule i gotowac 10 minut. Przyprawic i dodac smietane.

Salata z gwiazdnicy i czosnku niedzwiedziego :

duzy peczek gwiazdnicy, garsc swiezego czosnku niedzwiedziego, 20 g kwasnej smietany, przyprawy, 1 gotowane jajko. Ziola posiekac nozem, wymieszac ze smietana, przyprawic i udekorowac jajkiem.

Ruski napoj z gwiazdnicy (chlodzaco-wzmacniajacy) :

1 wiazka gwiazdnicy, 100 g chrzanu, 2 l wody, 60 g cukru.
Gwiazdnice i chrzan rozdrobnic w mikserze, zalac woda. Odstawic na 3-4 godz. do naciagniecia. Odcedzic, oslodzic. Podawac na zimno.

I to by bylo na tyle Smile

Główne źródło : Wolf-Dieter Storl "Zioła lecznicze i magiczne", zdjęcie : Wikipedia